Thuật ngữ "Grandfathering" trong luật pháp

Mọi người đã từng nghe đến khái niệm “grandfathering”, “grandfather clause” hay “grandfather policy” chưa? “Grandfather” nghĩa là ông nội hoặc ông ngoại, ai biết tiếng Anh sơ sơ cũng biết. Nhưng khi “grandfathering” được dùng trong luật pháp thì nó lại có một ý nghĩa rất khác — và rất quan trọng đối với bất kỳ ai đang hoặc sắp nộp hồ sơ xin thị thực hoặc quốc tịch tại Bồ Đào Nha.

Nhân việc Chính phủ Bồ Đào Nha vừa thông qua dự thảo thay đổi Luật Quốc tịch, trong đó có đề xuất tăng thời gian cư trú bắt buộc từ 5 lên 10 năm, Honu viết luôn bài này để mọi người hiểu rõ hơn khái niệm “grandfathering” và cách nó có thể ảnh hưởng đến hồ sơ của mình.

1. Định nghĩa “grandfathering” trong luật pháp

Grandfathering là quy định cho phép các cá nhân, tổ chức hoặc hành vi đã tồn tại trước khi luật mới có hiệu lực được tiếp tục áp dụng theo luật cũ, mà không bị ảnh hưởng bởi quy định mới. Tiếng Việt thường dịch là “miễn áp dụng hồi tố” (luật sư nào ở Việt Nam thấy chưa chuẩn thì góp ý giúp nhé 😄).

Mục đích của “grandfathering” là tránh làm gián đoạn, gây thiệt hại đột ngột cho những cá nhân, tổ chức đã tuân thủ luật cũ một cách hợp pháp.

2. Lịch sử áp dụng “grandfathering” tại Bồ Đào Nha

Đề xuất tăng thời gian cư trú quốc tịch từ 5 lên 10 năm đang khiến nhiều người hoang mang, đặc biệt là:

• Những người đang cư trú tại BĐN nhưng chưa đủ điều kiện nộp quốc tịch,

• Người đã nộp hồ sơ xin quốc tịch nhưng đang chờ xử lý,

• Hoặc đang lên kế hoạch nộp hồ sơ định cư qua D7, D2, hoặc Golden Visa.

Câu hỏi ai cũng đặt ra là:

• Luật mới sẽ áp dụng cho tất cả mọi người hay chỉ những người nộp hồ sơ sau ngày cắt?

• Những ai sẽ được hưởng quyền grandfathering để tiếp tục theo luật 5 năm?

Trong quá khứ gần đây, Bồ Đào Nha đã nhiều lần áp dụng grandfathering trong các thay đổi về Golden Visa. Ví dụ:

• Khi thay đổi yêu cầu đầu tư hoặc loại hình bất động sản, những hồ sơ nộp trước ngày cut-off vẫn được xét theo luật cũ, còn hồ sơ nộp sau mới phải tuân theo quy định mới.

3. Thời gian chuyển tiếp (Transition period)

Rất có khả năng Quốc hội sẽ thông qua thời gian chuyển tiếp trước khi luật mới có hiệu lực. Transition period được áp dụng khá phổ biến.

Ví dụ gần đây nhất:

• Năm 2023, khi chính phủ công bố thay đổi luật Golden Visa, loại bỏ bất động sản khỏi danh mục đầu tư hợp lệ. Luật được công bố đầu năm 2023 nhưng chỉ chính thức có hiệu lực từ tháng 7/2023.

• Trong khoảng thời gian từ khi công bố đến khi có hiệu lực, rất nhiều nhà đầu tư – đặc biệt từ châu Á vốn không thích đầu tư quỹ – đã gấp rút mua bất động sản để kịp nộp hồ sơ trước cut-off, nhằm được áp dụng luật cũ.

Vì vậy, nếu Quốc hội Bồ Đào Nha thông qua dự thảo tăng thời gian cư trú, khả năng cao sẽ tiếp tục có một transition period, tạo cơ hội cho những ai nộp hồ sơ kịp thời gian được hưởng grandfathering.

4. Vi hiến – Khả năng tranh cãi cao

Hiện nay, nhiều chuyên gia cho rằng một số điểm trong dự thảo luật lần này có dấu hiệu vi hiến và điều này đang gây ra sự tranh cãi trong giới luật gia, luật sư tại Bồ Đào Nha..
Trong phạm vi bài viết về grandfathering, Honu sẽ không đi phân tích việc vi hiến mà muốn chỉ ra điểm này để cho thấy khả năng tiếp tục tranh cãi ở Quốc Hội là cao.

Có ba khả năng khi dự thảo được đệ trình lên Quốc hội:

• Quốc hội có thể không thông qua,

• Thông qua nhưng chỉ một phần, hoặc

• Yêu cầu chỉnh sửa nhiều trước khi ban hành.

Dù kết quả thế nào, quá trình làm luật chắc chắn sẽ mất nhiều thời gian.

5. Kết luận: Sẽ có làn sóng nộp hồ sơ chạy deadline

Khi kết hợp các yếu tố:
✅ Thời gian lập pháp thường kéo dài,
✅ Khả năng cao sẽ có transition period,
✅ Truyền thống grandfathering luôn được áp dụng trong các thay đổi Golden Visa trước

Mình dự đoán trong thời gian tới sẽ có RẤT RẤT nhiều hồ sơ xin D7, D2 và Golden Visa được nộp gấp rút để kịp ngày cut-off, nhằm được hưởng grandfathering và được áp dụng luật cư trú 5 năm hiện hành.

💬 Nếu bạn hoặc gia đình đang cân nhắc định cư tại Bồ Đào Nha, đây là thời điểm quan trọng để hành động ngay lập tức. Liên hệ với Honu để chuẩn bị hồ sơ CÀNG NHANH, CÀNG SỚM CÀNG TỐT. Hãy chạy trước CƠN LŨ hồ sơ D2, D7, Golden Visa để cho hồ sơ của bạn được chấp thuận và có thẻ thật nhanh!

Hãy liên hệ với Honu Advisory để được tư vấn cụ thể – Honu luôn sẵn sàng hỗ trợ!