Luật Quốc Tịch Mới BĐN và Tính Hợp Hiến của nó

Sau bao tranh cãi và trái ngược với mọi kỳ vọng và lẽ thường, Quốc hội Bồ Đào Nha vừa thông qua một dự luật tăng gấp đôi thời gian cần thiết để xin nhập quốc tịch – từ 5 năm lên 10 năm – mà không bảo lưu quyền lợi cho những người đã cư trú tại quốc gia này. Luật Quốc Tịch Mới 2025 được thông qua với với 157 phiếu thuận; 65 phiếu chống và không có phiếu trắng ngày hôm nay 28/10/2025.

Dự luật đã được thông qua; hiện tại, Tổng thống có thể ký ban hành thành luật hoặc chuyển hồ sơ lên Tòa án Hiến pháp để xem xét.

Điều này có ý nghĩa gì trong thực tế? Hãy tưởng tượng một gia đình chuyển đến Bồ Đào Nha; đã sinh sống được 4 năm và dự định nộp hồ sơ xin quốc tịch vào năm tới – thì nay đột ngột được thông báo rằng phải chờ thêm 6 năm nữa. Các nhà đầu tư theo diện Golden Visa cũng sẽ bị áp dụng tương tự!!!

Một động thái như vậy sẽ không được coi là “hợp hiến” theo nghĩa của pháp luật bởi việc không bảo lưu quyền cho những người cư trú hiện tại sẽ vi phạm Hiến pháp. Mọi hình thức áp dụng hồi tố nhằm từ chối quyền lợi của cư dân hiện tại đều vi phạm trật tự hiến pháp của Bồ Đào Nha.

Về mặt chính trị, ý định này có thể hiểu được – nhằm làm chậm tiến trình nhập tịch từ một số khu vực nhất định. Tuy nhiên, bằng việc này, Bồ Đào Nha đang mạo hiểm đánh mất danh tiếng mà họ đã dày công xây dựng như một quốc gia ổn định, tôn trọng luật lệ, thu hút nhân tài và đầu tư từ những người đã đến đây với thiện chí và kỳ vọng hợp pháp.

Động thái này chẳng khác nào thay đổi luật chơi khi trận đấu đang diễn ra; một hành động làm lung lay nền tảng chiến lược di trú mà Bồ Đào Nha đã xây dựng suốt thập kỷ qua – từ chương trình NHR, chế độ IFICI mới, cho tới con đường Golden Visa.

Tôi hy vọng, và có khả năng cao, rằng Tổng thống sẽ sử dụng quyền hạn hiến định của mình để chuyển dự luật lên Tòa án Hiến pháp xem xét.

Nếu làm như vậy, vấn đề có thể được giải quyết trước khi dẫn đến hàng nghìn vụ kiện tụng, giúp Bồ Đào Nha tránh được những thiệt hại nghiêm trọng về tài chính và uy tín – cả trực tiếp lẫn gián tiếp.

Cải cách lần này là phép thử quan trọng nhất đối với uy tín pháp quyền của Bồ Đào Nha. Cách mà chính phủ xử lý trong những tuần tới sẽ quyết định xem quốc gia này có tiếp tục là một môi trường đáng tin cậy, ổn định và dựa trên niềm tin như họ từng cam kết hay không.

Honu sẽ tiếp tục cập nhật câu chuyện thời sự này ngay sau khi các vấn đề như hiệu lực và tính hồi tố ... được làm sáng tỏ.